Nhân dịp Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11,ềngiáodụcmạnhkhôngthểthiếusựnghiêmcẩntrongquanhệthầytrò Bộ trưởng GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn đã có những chia sẻ với VietNamNet về câu chuyện vị thế người thầy. Ông nói:
Trong thời đại công nghệ kỹ thuật số và Internet phát triển như hiện nay, mối quan hệ thầy - trò càng phải được coi trọng bởi chỉ có sự kính trọng và tình nghĩa thầy trò mới giữ cho giáo dục không bị lệch lạc, thực dụng, vô cảm.
Xã hội cần tôn trọng và giữ nghiêm tinh thần “tôn sư trọng đạo”. Gia đình phải dạy con biết kính trọng thầy cô, trân trọng sự học. Nhà trường phải tạo môi trường để thầy trò gắn kết thực chất. Bản thân thầy cô phải luôn rèn luyện để thể hiện đúng vai trò người thầy trong từng bài giảng, từng hành động.
Một nền giáo dục mạnh không thể thiếu kỷ cương và sự nghiêm cẩn trong mối quan hệ thầy trò.
- Trong bối cảnh học trò có thể học từ Internet và đặc biệt là sự bùng nổ của AI, theo ông, người thầy có còn giữ vai trò trung tâm không? Nếu có, vai trò ấy nên thay đổi như thế nào?
Trong bối cảnh AI đang phát triển như vũ bão, Bộ GD-ĐT nhận thức rõ đây là thời cơ lớn để tạo đột phá, nhưng cũng là thách thức đòi hỏi ngành phải có sự chuyển mình mạnh mẽ, nhất là đối với đội ngũ nhà giáo. Vị thế của người thầy không những không “lung lay” mà càng trở nên quan trọng. AI không thể thay thế nhưng đặt ra những yêu cầu mới cho người thầy: Phải học suốt đời, phải hiểu AI để giảng dạy trong thời đại AI. Người thầy phải chuyển vai trò chủ yếu là truyền thụ tri thức sang định hướng, chỉ dẫn, hỗ trợ, phát triển năng lực học tập và tự học của người học.
Để thích ứng và tận dụng hiệu quả những khả năng của AI, đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục phải có năng lực AI phù hợp và gìn giữ được các giá trị cốt lõi của giáo dục như tính trung thực, thúc đẩy tư duy sáng tạo và năng lực tự học của người học.
Hiện, Bộ GD-ĐT đang chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng cường tổ chức tập huấn, nâng cao nhận thức, hiểu biết và năng lực ứng dụng AI. Cần phát triển chương trình giáo dục AI để có thể áp dụng từ học sinh tiểu học nhằm trang bị cho người học nhận thức, hiểu biết và năng lực cần thiết để làm chủ AI, biết được các phạm vi, giới hạn của AI và từng bước ứng dụng nó có kiểm soát, có trách nhiệm trong các hoạt động giáo dục.
Ngoài ra, dự thảo Thông tư về khung năng lực số cho nhà giáo, trong đó có năng lực về AI, đang được khẩn trương hoàn thiện, làm cơ sở để hướng dẫn bồi dưỡng và đánh giá năng lực. Khi nhà giáo được trang bị đầy đủ kỹ năng, được công nhận và trở thành lực lượng tiên phong trong đổi mới, niềm tin và vị thế của người thầy trong xã hội sẽ được khẳng định và củng cố vững chắc.
- Bộ GD-ĐT đang có những giải pháp cụ thể nào nhằm khẳng định vị thế của nghề giáo cũng như giúp nhà giáo an tâm công tác?
Một trong những chính sách nổi bật của Luật Nhà giáo là khẳng định vị thế, bảo vệ danh dự và uy tín nghề giáo. Theo đó, nhà giáo được xác định là lực lượng nòng cốt của ngành giáo dục, có vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục; được bảo đảm các quyền trong hoạt động nghề nghiệp tương xứng với vị thế của mình; có quyền chủ động trong hoạt động nghề… Luật cũng quy định những việc tổ chức, cá nhân không được làm đối với nhà giáo, quy định việc xử lý vi phạm đối với hành vi xâm phạm uy tín, danh dự, nhân phẩm của nhà giáo.
Ngoài chế độ tiền lương, phụ cấp, nhà giáo còn được hưởng chính sách hỗ trợ, thu hút, trọng dụng, bao gồm: Chế độ trợ cấp theo tính chất công việc, theo vùng; chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng; chế độ hỗ trợ chăm sóc sức khỏe định kỳ, chăm sóc sức khỏe nghề nghiệp; được bố trí nhà ở công vụ, chỗ ở tập thể hoặc hỗ trợ tiền thuê nhà khi công tác ở vùng đặc biệt khó khăn.
Đồng thời, có chính sách thu hút, trọng dụng đối với người có trình độ cao, có tài năng, có năng khiếu đặc biệt, có kỹ năng nghề cao; đến làm việc tại vùng đặc biệt khó khăn; nhà giáo trong một số lĩnh vực trọng yếu, thiết yếu… Các chế độ, chính sách này sẽ được cụ thể hóa tại các văn bản hướng dẫn triển khai thi hành Luật Nhà giáo, dự kiến có hiệu lực đồng thời từ ngày 1/1/2026.
Các chính sách nêu trên cùng với các quy định về chuẩn nghề nghiệp, bổ nhiệm chức danh nhà giáo, tuyển dụng, sử dụng, tôn vinh, khen thưởng nhà giáo… sẽ là những giải pháp tổng thể giúp nhà giáo an tâm công tác, tập trung cho hoạt động nghề nghiệp, tạo động lực để nâng cao năng lực, phát triển nghề nghiệp liên tục.
- Trong tương lai gần, Bộ GD-ĐT có định hướng gì để xây dựng hình ảnh người thầy là “người truyền cảm hứng và dẫn đường”, thay vì chỉ là người truyền đạt kiến thức?
Giáo viên được xem là nền tảng, trụ cột của nền giáo dục. Do vậy, đổi mới đào tạo giáo viên là chìa khóa để thực hiện thành công đổi mới và đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Bộ GD-ĐT thực hiện hàng loạt đổi mới liên quan đến đào tạo giáo viên.
Thứ nhất, đổi mới mục tiêu và nội dung chương trình đào tạo. Giáo viên được đào tạo theo hướng phát triển năng lực nghề nghiệp toàn diện, trở thành người tổ chức và hỗ trợ học sinh học tập. Chương trình giảm tính hàn lâm, tăng thực hành, thực tập, nghiên cứu bài học và trải nghiệm nghề nghiệp; đồng thời tăng cường các học phần về phương pháp dạy học tích cực, đánh giá năng lực, kỹ năng sống, giá trị sống, hội nhập quốc tế, tư duy phản biện…
Thứ hai, đổi mới phương pháp và hình thức đào tạo. Mô hình đào tạo linh hoạt, mở, hỗ trợ học tập suốt đời. Việc đánh giá sinh viên sư phạm dựa trên năng lực thực hành, khả năng thiết kế hoạt động, tổ chức dạy học và xử lý tình huống sư phạm, thay vì chủ yếu dựa vào thi lý thuyết.
Thứ ba, nâng cao năng lực công nghệ và năng lực số. Các trường sư phạm tích hợp nội dung chuyển đổi số trong giáo dục, xây dựng phòng thí nghiệm công nghệ và trung tâm thực hành sư phạm số để sinh viên được rèn luyện kỹ năng ngay trong quá trình học.
Thứ tư, gắn kết chặt chẽ giữa trường sư phạm và trường phổ thông. Sinh viên ngành sư phạm được dự giờ, trợ giảng, dạy trải nghiệm từ sớm; giáo viên phổ thông giỏi tham gia giảng dạy và hướng dẫn thực tập tại trường sư phạm, giúp gắn lý thuyết với thực tiễn.
Thứ năm, đổi mới bồi dưỡng và đánh giá giáo viên sau đào tạo. Hệ thống bồi dưỡng thường xuyên, trực tuyến giúp giáo viên cập nhật liên tục phương pháp, công nghệ và kỹ năng nghề nghiệp.
Thứ sáu, thúc đẩy quốc tế hóa đào tạo giáo viên. Mở rộng hợp tác với các tổ chức và trường đại học uy tín; triển khai trao đổi giảng viên - sinh viên, liên kết đào tạo, công nhận tín chỉ và tiếp cận chuẩn nghề nghiệp giáo viên quốc tế.
- Cùng với đổi mới đào tạo, công tác tuyển chọn đầu vào cũng rất quan trọng. Bộ có chủ trương gì để thu hút học sinh giỏi vào ngành sư phạm, thưa Bộ trưởng?
Ngành Giáo dục xác định phát triển đội ngũ nhà giáo không chỉ là đào tạo người dạy mà là bồi dưỡng những người truyền cảm hứng, dẫn dắt và kiến tạo tương lai cho thế hệ trẻ.
Việc thu hút học sinh giỏi vào ngành sư phạm là một trong những ưu tiên hàng đầu và cũng là nhiệm vụ chiến lược của ngành Giáo dục trong giai đoạn tới. Chúng tôi đang rà soát, điều chỉnh toàn diện chính sách theo hướng tăng mức hỗ trợ học phí, sinh hoạt phí và bảo đảm việc làm sau tốt nghiệp, để sinh viên sư phạm yên tâm học tập, gắn bó lâu dài với nghề.
Đồng thời, ngành sẽ mở rộng học bổng tài năng sư phạm, khuyến khích học sinh đạt thành tích cao trong các kỳ thi quốc gia và quốc tế theo học các ngành sư phạm; nâng chuẩn tuyển sinh, chuẩn đầu ra, gắn đào tạo với nhu cầu nhân lực thực tế của địa phương và yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.
Song song đó, chúng tôi tập trung xây dựng môi trường nghề nghiệp hấp dẫn và địa vị xã hội xứng đáng cho nhà giáo. Cơ chế ưu tiên trong tuyển dụng, xếp hạng, tiền lương, thăng hạng và bồi dưỡng nghề nghiệp đang được hoàn thiện để nghề dạy học thực sự trở thành lựa chọn danh giá của những người giỏi, tâm huyết và có khát vọng cống hiến.
- Bộ trưởng muốn gửi một lời nhắn nhủ gì tới đội ngũ thầy cô giáo cả nước nhân dịp 20/11?
Nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, tôi xin gửi tới toàn thể các thế hệ thầy giáo, cô giáo, cán bộ quản lý và nhân viên ngành Giáo dục trên cả nước lời chúc mừng tốt đẹp nhất, lời tri ân sâu sắc và lời chúc sức khỏe, hạnh phúc, thành công.
Năm học 2025-2026 là năm học triển khai hàng loạt các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước liên quan đến giáo dục và đào tạo, là năm ngành Giáo dục bước vào giai đoạn đột phá, phát triển toàn diện, hướng tới hiện đại hóa và nâng cao chất lượng theo tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị. Trong bối cảnh đó, tôi mong mỗi thầy cô tiếp tục giữ vững niềm tin, lòng yêu nghề, không ngừng học hỏi, sáng tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy và quản lý để đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên phát triển mới.
- Xin trân trọng cảm ơn ông!
